Kıymetli Kelimesinin Kökü Nedir? Bir Dil Yolculuğu
Bugün kendime bir soru sordum: “Kıymetli kelimesinin kökü nedir?” Bunu düşünürken, bir anda dilin ne kadar derin ve güçlü bir şey olduğunu fark ettim. Hani, bazen bir kelime duyarsınız ve hemen arkasında bir anlam, bir his vardır. Kıymetli kelimesi de öyle bir kelime işte. Ama kökenine inmek istedim. Her gün kullandığım bir kelimeyi derinlemesine düşünmek, insanı şaşırtıyor aslında.
Kıymetli Kelimesinin Kökü: Kıymet
Kıymetli kelimesinin kökü aslında oldukça basit gibi görünüyor: Kıymet. Ama “kıymet” derken neyi kastediyoruz? Bu kelime, eski Türkçede “değer, değerli olma” anlamında kullanılıyordu ve kökeni Arapçaya dayandırılabilir. Arapçadaki “qīmah” kelimesi, “değer” ya da “fiyat” anlamında. Zamanla bu anlam, Türkçeye geçerek hem maddi hem de manevi değerleri ifade etmeye başlamış. Aslında düşündüğümde, “kıymet” kelimesinin bu kökeni, bana çok şey anlatıyor.
Mesela, İstanbul’da her gün işe giderken metrobüste gördüğüm insanları düşünüyorum. Her biri farklı bir hikâyeye sahip, belki her birinin hayatında bir “kıymet” var. Ama her birinin kıymeti farklı. Yani bir şeyin değerini sadece maddi açıdan değil, duygusal ve manevi açıdan da değerlendirmek gerek. Bu yüzden kıymetli olmak, sadece bir şeyin pahalı olmasıyla değil, ona yüklenen anlamla da alakalı. Peki, kıymetli kelimesinin geçmişten bugüne gelişini anlayabiliyoruz da, gelecekte nasıl bir yere varacak?
Kıymetli Kelimesi ve Bugünün Dünyası
Bugün kıymetli kelimesi, sadece eşyalar için değil, insanları ve ilişkileri de tanımlamak için kullanılıyor. Bir ilişkide, bir insanın “kıymetli” olabilmesi için onun size katacağı değerler çok önemli. Bu kelime artık, maddi değerden çok, manevi değerleri, hisleri ve bağları ifade ediyor. Düşünsenize, bu kelimeyi kullanırken, genelde sevdiğimiz insanlara ya da çok değerli bulduğumuz şeylere karşı kullanıyoruz. Mesela, bir arkadaşınıza “Sen benim için çok kıymetlisin” dediğinizde, bu sadece onun sizin için önemli olduğu anlamına gelmez. Aynı zamanda onun size kattığı, sizin hayatınıza dokunan değerleri de anlatıyorsunuz.
Bir düşünün, çevremizde gördüğümüz, elleriyle iş yapan zanaatkârlar, hayatını bir sanatla geçiren insanlar… Onlar da kıymetli. Onlar, el emeğiyle bir şeyler yaratıyorlar ve bu yaratımın içinde paha biçilmez bir değer var. Hani bazen elimde bir kahve fincanı olur, düşünürüm: “Bu fincan bana kıymetli çünkü bunu bir dostum el yapımı olarak hediye etti.” İşte bu anlar, o eski “kıymet” anlayışının bugüne nasıl evrildiğini gösteriyor. Kıymetli olmak, hem somut hem soyut bir değer taşıyor artık.
Kıymetli Kelimesinin Geleceği: Ne Anlama Gelecek?
Ya gelecekte kıymetli kelimesi ne hale gelecek? Hızla değişen dünyada, dijitalleşen hayatlarımızda bu kelimenin yerini ne alacak? 5-10 yıl sonra, belki de kıymetli olmak, fiziksel bir varlıktan çok dijital bir varlıkla ilişkili olacak. O kadar çok dijital varlık ve deneyimle çevriliyiz ki, belki de bir gün bir dijital sanat eseri ya da bir sanal arkadaş, “kıymetli” olarak kabul edilecek. Hadi ama, bunu kabul etmek o kadar kolay değil. Kıymetli kelimesi, somut anlamlarından soyut anlamlarına doğru evrildi ama dijital dünyanın içinde gerçekten anlamını yitirecek mi?
Bugün İstanbul’da yaşamaya devam ederken, arkadaşlarımla sıkça yaptığım sohbetleri hatırlıyorum. Bu sohbetlerde, kıymetli olmak sadece bir kavram olmaktan çıkıp, aynı zamanda bir hissiyat halini alıyor. Ama bir gün belki de “kıymetli” olma hissi, yalnızca fiziksel dünyada değil, dijital dünyada da yaşanabilir. Ya da belki dijital dünyada her şey bir değer taşıyacak ve biz de gerçek dünyadaki ilişkilerimize değer vermek için daha çok zaman harcayacağız. Kim bilir? “Kıymetli” olmanın anlamı 10 yıl sonra değişmiş olabilir.
Kıymetli Kelimesinin Bize Katacağı Anlamlar
Sonuçta, “kıymetli” kelimesi, sadece bir sözcük değil. Bir şeyin ya da birinin kıymetini bilmek, ona değer vermek demek. Bugün, hayatın içinde kıymetli olan her şeyi daha fazla sahiplenmeli ve takdir etmeliyiz. Öyleyse, belki de kıymetli kelimesinin köküne inmek, aslında kendi hayatımızda kıymetli olan şeylere ne kadar değer verdiğimizi görmekle ilgili bir şeydir. Çünkü sonunda, kıymetli olan sadece bizim hayatımıza katılabilecek değerlerdir. Ve belki de kıymetli kelimesi, bundan 10 yıl sonra, bir anlamda dijitalleşmiş bir değerler sistemiyle bize daha farklı bir şekil alacak. Ama o zaman bile, kıymetin kökeni, insana değer vermek olacak.